Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), Genlekurmay’ın gazetecileri ‘andıçladığı’ belgeleri yayınladıktan sonra kapatılan Nokta Dergisi’yle ilgili davada Türkiye’yi mahkûm etti.
Nokta dergisinin 5-11 Nisan 2007 tarihli sayısında yer alan ‘Gene 2004: TSK ‘dost’ STK’larla işbirliği arayışında’ başlıklı haber sonrasında, Genelkurmay’ın talimatı üzerine soruşturma başlatılmış, derginin merkezinde arama yapılmış ve bürolardaki 46 bilgisayar içinde yer alan tüm veriler 65 saat boyunca kopyalanmıştı.
Aralarında, o dönem derginin genel yayın yönetmeniliğini yürüten Alper Görmüş ve haberi hazırlayan Ahmet Şık’ın da olduğu altı gazeteci, arama ve verilere el koyulmasına karşı Türkiye’deki mahkemelere yaptıkları başvuru sonuç vermeyince, ifade özgürlüklerinin ihlal edildiği gerekçesiyle AİHM’ye başvurmuştu.
Türkiye hükümeti, “Dergi merkezindeki arama ve kopyalamalar gazetecilerin haber kaynaklarını gizli tutma haklarını değil, genelkurmayın gizli belgelerini kimlerin sızdırdığını belirlemeyi hedefliyor” diye savunma yapmıştı.
Deutsche Welle’de yer alan habere göre AİHM, davacıların ifade özgürlüğünün ihlal edildiği sonucuna vardı.
‘Belgeler kamuyu ilgilendiriyor’
Mahkemenin gerekçeli kararında, demokratik bir toplumda basının oynadığı rol hatırlatılırken, derginin yayıladığı haberin ‘siyasi görüşlerine göre fişlenen’ gazetecilerle ilgili olduğu belirtildi. Bu durumun Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin ifade özgürlüğüyle ilgili 10’uncu maddesi kapsamına girdiği belirtilen kararda, haberde yayınlanan belgelerin TSK’nın siyasetle ilişkisini konu aldığı, dolayısıyla kamuyu ilgilendirdiği vurgulandı.
Nokta dergisinde arama yapılması ve bilgisayarlara el konulmasını, ‘aranan haber kaynağının kimliğinin açıklanmasına yönelik basit bir ihtardan daha vahim’ olarak değerlendiren AİHM, bu yöntemle, ‘TSK’yla ilgili konularda toplumu bilgilendirmek isteyen basına yardım edebilecek tüm potansiyel kaynakların caydırıldığı” görüşünü kaydetti.
‘Gizliliği meşru gösterecek kanıt yok’
Mahkeme, derginin genelinde yapılan arama ve veri kopyalama işlemlerinin, dergideki gazetecilerin tüm haber kaynaklarıyla ilişkileri üzerinde olumsuz etki yapmış olabileceğine de işaret etti.
Mahkeme, TSK’nın iç işleyişi ve organizasyonuyla ilgili haberler üzerinde gizlilik uygulanabileceğini, ancak bu gizliliğin ‘ne pahasına olursa olsun korunamayacağını’ da belirtirken, Türkiye hükümetinin, Nokta tarafından yayınlanan belgelerin ‘gizli’ olduğunu söylemekle birlikte, ‘bu gizliliği meşru gösterecek ikna edici kanıt sunamadığı’ kaydedildi.
Ankara, karar gereği davacılara toplam 8 bin 250 euro manevi tazminat ödeyecek.
