Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı’nın (AGİT) Türkiye’deki seçim raporunda, mevzuatın ‘demokratik seçimlerin yürütülmesi için gerekli olan temel hak ve özgürlükleri kısıtlamaya devam ettiği’ kaydedildi.

AGİT Demokratik Kurumlar ve İnsan Hakları Bürosu’nun (DKİHB) görevlendirdiği seçim gözlem heyet ara raporu yayınladı. Norveç’ten Büyükelçi Jan Petersen’in başkanlık ettiği heyet, 29 Nisan 2023’te göreve başlamıştı.
Heyetin çekirdek grubu çalışmalarını Ankara’dan sürdürürken, 7 Nisan’da uluslararası uzmanlar ve 28 uzun dönem gözlemci görevlerine başladı.
Rapordan öne çıkan başlıklar şöyle:
*Siyasi yelpazenin dört bir tarafından seçime katılan adaylar, çevrimiçi de dahil olmak üzere, karşılıklı olarak kışkırtıcı mesajlar vermekte ve sert bir dil kullanmaktadırlar.
*DKİHB SGH’nin Türkiye’nin güneydoğusunda görüştüğü bazı siyasi parti muhatapları, kampanya faaliyetlerine karşı fiziksel ve idari engeller gösterildiğinin yanı sıra devlet yetkililerinin destekçileri üzerinde baskı uyguladığını da iddia etmişlerdir.
*Mevzuat, ifade ve medya özgürlüğü getirmekte ve seçime katılan adayların seçim kampanyalarının tarafsız bir şekilde yayınlanmasını sağlamaktadır. Ancak, DKİHB SGH’nin görüştüğü pek çok muhatap, web sitelerinin sık sık engellendiğine, içerik kaldırma taleplerine ve ifade özgürlüğüne ilişkin yasal kısıtlamaların kullanıldığına dikkat çekmiştir.
‘Hakaret hala bir suç ve gazetecilere karşı kullanılıyor’
*DKİHB’nin daha önceki bir tavsiyesine rağmen hakaret ceza gerektiren bir suç olmaya devam etmektedir ve çoğunlukla terörle ilgili suçlamalarla bağlantılandırılarak eleştirel gazetecilere karşı sıklıkla kullanılmaktadır.
*DKİHB SGH’nin görüştüğü pek çok muhatap, son yıllarda ağırlıklı olarak muhalefetle bağlantılı medya kuruluşlarına yönelik orantısız ve seçici yaptırımların uygulandığını iddia ederek, Radyo ve Televizyon Üst Kurulu’nun (RTÜK) bağımsızlığı ve tarafsızlığıyla ilgili endişelerini dile getirmişlerdir.
‘Kadınlar yeterince temsil edilemiyor’
*Anayasa kadın erkek eşitliğini garanti altına almaktadır. Lakin, kadınlar siyasette ve liderlik pozisyonlarında hala yeterince temsil edilmemektedirler. Mevcut mecliste 577 vekilin 100’ü (yüzde 17) kadınlardan oluşmaktadır. 17 bakandan sadece biri kadındır. Belediye başkanlarının sadece yüzde üçü, muhtarların yüzde ikisi ve yerel meclis üyelerinin ise yüzde 11’i kadındır. Türkiye, 20 Mart 2021’de Kadına Yönelik Şiddet ve Aile İçi Şiddetin Önlenmesi ve Bunlarla Mücadeleye İlişkin Avrupa Konseyi Sözleşmesi’nden (İstanbul Sözleşmesi) çekilmiştir.
*DKİHB’nin daha önce paylaştığı tavsiyesine rağmen, mevzuat, demokratik seçimlerin yürütülmesi için temel hak ve özgürlükleri kısıtlamaya devam etmektedir ve mevzuatın ek kısıtlamalar getirmesine izin verilmektedir.
*Tüm büyük siyasi partiler, depremde hayatını kaybedenlere saygı göstermek amacıyla daha sakin bir kampanya yürütme niyetlerini ifade etmişlerdir. Ancak, hüküm süren kutuplaşmayı yansıtan kampanyanın tonu, çevrimiçi olanlar da dahil olmak üzere, genellikle çatışmacı olmuştur.
‘YSP ve TİP hariç kadın adaylar mitinglerde yok’
*YSP ve TİP adayları dışında, DKİHB SGH gözlemcileri tarafından izlenen mitinglerin çoğunda kadın adaylar belirgin bir şekilde yer almamaktadır.