RIFAT DOĞAN
Karadeniz İsyandadır Platformu TBMM’de görüşülerek kabul edilen ‘Varlık Fonu Tasarısı’nda yer alan 80’inci maddeye ilişkin bir rapor hazırladı.
Söz konusu maddeyle birlikte Akkuyu Nükleer Santrali, Cerattepe ve Kamilet gibi tartışmalı projelere karşı açılan davaların sonuçsuz kalacağına dikkat çeken Platform, büyük projeler için idari izin, ruhsat ve ÇED raporları gerekliliği gibi tüm hukuksal prosedürün ortadan kaldırılacağını belirtti.
Kamuoyunda gündeme ’70’inci madde’ olarak giren, bu isimle Meclis Plan ve Bütçe Komisyonu’nda görüşülürken bir gecede ’75’inci madde’ olarak değiştirilip sabaha karşı meclisten geçirilen doğaya darbe yasasının adı şimdi de ’80’inci madde’ olarak değiştirilmişti.
‘411 Sayılı Türkiye Varlık Fonu Kurulması ile Bazı Kanun Ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı’ Meclis Genel Kurulu’nda görüşülerek kabul edilmişti.
‘ÇED, idari izin gibi birçok prosedür ortadan kaldırılacak’
80’inci maddeyi ‘doğa tahribatında geri dönüşsüz büyük bir saldırı’ diye niteleyen Karadeniz İsyandadır Platformu söz konusu yasa maddesiyle yaşanacak değişiklikleri şöyle sıraladı:
– Ülkeye daha fazla yatırımcı çekmek için özellikle inşaat sektöründe üstlenici olan firmalara HES ve maden ocağı açılmasında kredi verilecek,
– Kaldırılan ‘stratejik yatırım’ şartı sebebiyle küçük ölçekli talan projeleri de ‘stratejik yatırım’ sayılıp Varlık Fonu’ndan faydalanabilecek,
– Daha fazla projeyi Varlık Fonu’ndan yararlandırmak için ÇED oluru, imar izni, ruhsat,tescil ve tahsis kararı gibi birçok idari karar prosedürü ortadan kaldıracak (Torba Yasa 80’inci madde),
‘Akkuyu, Kamilet ve Cerattepe davaları sonuçsuz kalacak’
-Doğa alanlarında HES, RES, JES, termik ve nükleer santral, madenler ile ‘altyapı yatırımı’ adı altında pek çok projeyi üstlenen firmalar ücretsiz olarak hazine arazisi sahibi olabilecek,
– Üstlenici ve taşeron firmalar vergiden muaf tutulacak,
– Genişletilen teşvik yasası kapsamında, üstlenici ve taşeron firmaların işçi ücretleri, sigorta primleri gibi birçok masrafları devlet tarafından karşılanacak,
– Talan projeleri sürecinde, idari izin, ruhsat ve ÇED raporları gerekliliği gibi tüm hukuksal prosedür ortadan kaldırılacak,
– Bugün tartışma konusu olan ve pek çok yargı süreci devam eden davalar sonuçsuz kalabilecek. Bütün bunların sonucunda Cerattepe, Samistal, Akkuyu, Kamilet gibi tartışmalı pek çok proje için açılan davalar sonuçsuz kalabilecek ve bu alanlarda geri dönüşü olmayan, telafisi imkansız yıkımlar söz konusu olabilecek.
‘Türkiye Cumhuriyeti tarihinde görülmemiş teşvik ve muafiyet getirildi’
Raporun sonuç kısmında 80’inci madde ile şirketlere ‘Türkiye Cumhuriyet tarihinde görülmemiş teşvik ve muafiyetler’ getirildiğini dile getiren Platform, “Örneğin orman tahsisi, mera tahsisi gibi tahsisler normal prosedür dışına çıkartıldığından, buna dair idari süreç ve raporlamalar, bu süreçte gözetilecek hususlar yatırımcı için devreden çıkartılmış olacak, yatırım mera, da, orman alanında her hangi bir kısıta tabi olmadan başlayabilecek ya da devam edecek; yargı yolu ile denetim, tesis edilmemiş idari işlemler nedeni ile zorlaşacaktır” dedi.
‘Benzeri görülmemiş ve geri dönüşsüz bir saldırı’
Raporunda “Tüm bu olası sonuçlar değerlendirildiğinde; TBMM’de görüşülerek kabul edilen 80. Madde, bizleri biz eden Anadolu’nun su havzalarına, ormanlarına, meralarına, kıyılarına, dağlarına, ekosistemine, biyolojik tür ve çeşitliliğine, kısacası var oluşumuza yönelik benzeri görülmemiş ve geri dönüşsüz bir saldırıya yol açacaktır” ifadelerine yer veren Platform yasanın, çevreyi ve doğayı korumaktan çok yatırım ve yatırımcıyı koruyacağını belirtti.
Varlık Fonu nasıl işleyecek?
Fon, Türkiye Varlık Fonu Yönetimi A.Ş. tarafından yönetilecek. Şirketin yönetim kurulunu Başbakan atarken, şirket ve kurduğu şirketler mali denetim, iş ve işçi hakları, çevre ve kentsel izinlerden muaf tutulacak. Fonu yönetecek şirketin başlangıç sermayesi 50 milyon lira olacak ve özelleştirilmesine karar verilen 114 kamu kuruluşu ve kamu iktisadi teşebbüsü gelirleri de bu fona aktarılacak.
Yasa maddesinde neler var?
Yasayla, kalkınma planları ile yıllık plan ve programlarda öngörülen hedefler doğrultusunda, Türkiye’nin gelecekte ortaya çıkabilecek ihtiyaçlarını karşılama, arz güvenliğini sağlama, işe bağımlılığı azaltma, teknolojik dönüşümü sağlama, yenilikçi, katma değeri yüksek olan projeler için Ekonomi Bakanlığı’nca desteklenmesine karar verilen yatırımlar konusunda yetkilendiriliyor.
Buna göre, proje bazlı olarak desteklenmesine karar verilen yatırımlara yüzde 100’e kadar indirimli kurumlar vergisi uygulanabilmesi, yatırıma katkı oranının yüzde 200’ü geçmemek üzere belirlenebilmesi veya Kurumlar Vergisi istisnası tanınabilmesi, Gelir Vergisi stopajı teşviki sağlanabilmesi, Gümrük Vergisi muafiyeti tanınabilmesi, 49 yıl süreyle bedelsiz irtifak hakkı tesisi veya kullanım izni verilmesi konularında Bakanlar Kurulu yetkilendirilecek.
Bakanlar Kurulu ayrıca; yatırım kapsamında yaratılan yeni istihdam için ödenmesi gereken sigorta primi işveren hissesinin 10 yıla kadar varan sürelerde bütçeden karşılanabilmesi, yatırıma ilişkin enerji tüketim harcamalarının yüzde 50’sine kadarının en fazla 10 yıl süreyle karşılanabilmesi, nitelikli personel için beş yılı geçmemek üzere asgari ücretin aylık brüt tutarının 20 katına kadar ücret desteği verilebilmesi, yatırım tutarının yüzde 49’unu geçmemek üzere ve edinilen payların 10 yıl içerisinde halka arz ya da yatırımcıya satış şartıyla yatırıma ortak olunması konularında da yetkilendiriliyor.