Rusya’nın Suriye’de hava operasyonları başlatmasının ardından hafta sonunda da Türk hava sahasını iki defa ihlal etmesine Ankara’dan verilen sert tepki sonrası, Reuters haber ajansı Rusya’yla ilişkilerin kopması halinde Türkiye’ye çıkacak ‘fatura’yı analiz etti.
Orhan Coşkun ve Tülay Karadeniz imazlı analizde Ankara’nın hava sahası ihlalleri sonrası Rusya’ya ‘politik söylem‘ boyutunda en üst düzeyde ve en sert şekilde karşılık verdiği ve Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın “Rusya dostunu kaybederse çok şey kaybeder” dediği hatırlatıldı.
Ancak enerji alanında Moskova’ya ciddi anlamdaki bağımlılığı ve ticaret ile turizm alanında Rusya’yla güçlü ilişkileri düşünüldüğünde Ankara’nın atacağı adımların ‘riskli‘ sonuçları olabileceği belirtildi.
Yazıya göre ‘Arap Baharı‘yla ortaya çıkan istikrarsızlık ve ikili ilişkilerdeki sorunlar nedeniyle Suriye, Irak, Mısır, Libya gibi ülkelerle ticari ve ekonomik ilişkileri zarar gören Türkiye için Rusya’yla ticaret ve turizm alanındaki ilişkileri, özellikle enerji işbirliği büyük önem taşıyor.
‘Türkiye büyük bir bedel ödeyebilir’
Yetkililer, Türkiye ile Rusya arasındaki ilişkinin ‘istenmeyen‘ noktalara gitmesi ve Rusya’nın petrol ve doğalgazda herhangi bir kısıtlama yapması halinde Türkiye’nin bu açığı kısa sürede kapatacak bir kaynak bulamayacağını belirtti. Böylesi bir durumda Türkiye’nin önemli kalemlerinden turizm ve ihracat açısından da bir bedel ödemek zorunda kalabileceği vurgulandı.
Doğalgazın yüzde 60’ı, petrolün yüzde 35’i Rusya’dan
Analize göre Türkiye’yle Rusya arasındaki iplerin kopması halinde Ankara için ‘riskli‘ veriler şöyle:
– Petrol ve doğalgazda yüzde 90’ın üzerinde ithalat bağımlısı Türkiye, doğalgazının yüzde 60’ını, petrolünün ise yüzde 35’ini Rusya’dan temin ediyor.
– Enerjide arz güvenliği ve çeşitliliği için yeni yatırımlara yönelen Türkiye’nin ilk nükleer santralini Rusya 20 milyar dolar yatırımla Mersin Akkuyu’ya yapıyor.
– Turizm Bakanlığı verilerine göre yılın ilk sekiz ayında Türkiye’ye en çok yabancı ziyaretçi gönderen ikinci ülke Rusya oldu.
– TÜİK verilerine göre geçen yıl Rusya’dan yapılan ithalat yüzde 25.3 milyar dolarla toplam ithalatın yüzde 10.4’ünü oluşturdu. Rusya’ya ihracat ise 2014 verilerine göre Türkiye’nin toplam ihracatının yüzde 3.8’ini oluştururken Rusya 5.9 milyar dolarlık ihracatla Türkiye’nin en çok ihracat yaptığı 7’inci ülke konumunda.
Türk Akımı projesi tehlikede
Türkiye ve Rusya, Rus gazını Avrupa’ya taşıyacak Türk Akımı projesi ve Rusya’nın Türkiye’ye sattığı doğalgaz fiyatına ilişkin müzakereleri sürdürüyordu ve taraflar Kasım’da Türkiye’de yapılacak G20 liderler zirvesinde bu konularda bir anlaşma sağlamayı hedefliyordu.
Ancak USAK Rusya ve Kafkaslar Analisti Hasan Selim Özertem, hava ihlallerinden önce konu üzerinde yaşanan anlaşmazlık ve halen bir hükümet kurulamaması nedeniyle imzaların öngörüldüğü gibi atılmasının mümkün gözükmediğini belirtti.
Reuters’ın bu analizi yayınlamasından kısa bir süre sonra Gazprom’dan gelen açıklama da bu analizi destekler nitelikte. Gazprom’un CEO yardımcısı Aleksander Medvedev, Türk Akımı boru hattı projesinin ilk hattının faaliyete geçmesinin 2017 sonuna kadar ertelenebileceğini söyledi. Daha önce bu tarih 2016 sonu olarak tahmin ediliyordu.
‘Kabul etmek lazım: Ekonomiye yansımaları olur’
Reuters’a konuşan bir ekonomi yetkilisi, “Türkiye sıcak ilişkileri bulunan Rusya ile her zaman yakın bir ticari ortak. İki ülke arasında sorun çıkarsa bunun ekonomiye yansımaları olur, bunu kabul etmek lazım” dedi.
Türkiyeli ve Batılı diplomatlar ise her iki tarafın da bu gerginliği daha fazla tırmandırmayacağı görüşünde. Analistlere göre aksi halde Rusya iyi bir müşterisini, Türkiye de iyi bir tedarikçisini kaybedebilir.
Ruslar, ‘hava sahası krizine’ karşı ‘turizm kozu’nu kullanıyor: Başka ülkeye gideriz
Suriye sınırında ‘gerginlik’ sürüyor; TSK: Uçaklarımıza iki kez tacizde bulunuldu
Rusya’dan ‘acele cevap’: NATO yanlışlıkla yapılan bir ihlali saptırıyor
NATO da ikna olmadı: Rus uçaklarının hava sahası ihlalleri kaza gibi görünmüyor
Rusya’yla gerginlik: Dışişleri, hava sahasının ikinci kez ihlal edildiğini duyurdu
NATO’dan Rusya’ya uyarı: Türkiye hava sahasını ihlal etmeyi durdurun
Rusya’nın Türk hava sahasını ihlali üzerine NATO’dan acil toplantı çağrısı
Rusya, ‘tekrar edilmeyecek’ demiş; Davutoğlu: Sehven yaptıklarını bildirdiler