• 9 SORUDA
  • DİKEN ÖZEL
  • GÜNÜN 11’i
  • DİKENLİK
  • AKŞAM POSTASI
  • VPN HABER
  • ENGLISH

Diken

Yaramazlara biraz batar!

  • VİTRİN
  • AKTÜEL
  • ANALİZ
  • DÜNYA
  • MEDYA
  • KEYİF
  • AGORA
  • SANAT
  • GÜNÜN ESERİ

Referandumda oylanan rant mı, demokrasinin kaderi mi?

10/04/2017 23:45

 

AMBERİN ZAMAN

@amberinzaman

Türkiye’nin dinamiklerini deşifre edebilmek için Türkiyeli olmak gerekmiyor. Uzun yıllardır Türkiye’de İslami hareketin şehirlere yeni göç etmiş kitlelere nasıl ulaştığını ve onları nasıl sahiplendiğini, akabinde nasıl örgütleyip oy deposuna çevirdiğini araştıran antropolog Jenny White, Türkiye’yi en doğru okuyan yabancı akademisyenlerden biri.

Reklam

Referanduma günler kala Stockholm Üniversitesi’nin Türkiye Araştırmaları bölüm başkanlığını sürdüren White’ın Şubat 2015’te The American Interest dergisi için kaleme aldığı makalesine yeniden göz atmakta fayda var.

Üzerinden iki seçim, barış sürecinin çöküşü ve bir darbe teşebbüsü geçmiş olsa da White’ın analizi güncelliğini tamamen koruyor. White, milyonlarca seçmenin demokrasi hayallerimizin önünü iyice tıkayacak tek adam rejimine neden kendi elleriyle destek verdiklerine ışık tutuyor.

White’ın Türkiye’yi Kemalistler ile İslamcılar arasında süren kavga üzerinden okumanın yanıltıcı olduğu, esas itibariyle güç ve sermayenin el değiştirdiği, eski TSK güdümlü despotların yerini yenilerinin aldığına yönelik tespiti yeni değil. Şerif Mardin, Nilüfer Göle gibi Türkiye’de modernleşme üzerinde çalışan akademisyenler bunları uzun uzadıya anlatmıştı.

Reklam

Ama White, Türkiye’de kimlik tanımlamasında yaşanan radikal değişimi tarif ederken ancak dışardan bakan bir gözün keskinliğiyle resmediyor durumu.

White, AK Parti’nin yüklediği yeni formata göre milli kimlik inşasının 1923’te Atatürk’ün ulus devletiyle değil, Osmanlıların 1453’te İstanbul’u Hristiyan Bizanslıların elinden almasıyla başladığını söylüyor.

Fransa’da oy vermeye giden bazı vatandaşların neden Osmanlı kıyafetleri giydikleri de bu yeni kimlik inşasının birebir ürünü.

Bizlere gülünç gelse de yüzlerce yıldır Haçlılar, ‘üst akıllar’ tarafından altı oyulan, parçalanmaya çalışılan önce imparatorluk sonra devletin ‘sultan’ Erdoğan öncülüğünde yeniden şahlanışı hikayesine inanıyorlar. Çünkü bu anlatı yıllarca ‘karafatma,’ ‘cahil,’ ‘köylü’ diye horlanan insanlara kendilerini değerli ve güçlü hissettiriyor. İktidar ve propaganda aygıtları tüm gücüyle bu mitosu pompalıyor.

Ve beraberinde gıcır gıcır yollar, okullar, hastaneler ve bir de inançlı kesimin kendisini özgürce ifade edebilmesi gelince, ki bunların önemli kısmı da Kürt, yeni kimliğin alıcısı çok oluyor.

Putin aynı şeyi Rusya’da çarlık dönemini ve Ortodoks Kilisesi’ne yeniden itibar kazandırarak yaptı. ‘Küllerden yükselen’ neo-emperyal Rus kimliğini icat etti.

Ancak White’ın ifade ettiği gibi baş tacı edilen ‘Büyük Adam’ın kendisine atfedilen kahramanlıktan, halk adına fedakarlıktan uzaklaşıp kibirli, aç gözlü ve adaletsiz davrandığı algısı kitleler arasında yayılmaya başladığında iktidar da, üzerine kurduğu mit de çökmeye başlıyor.

White’a göre Erdoğan ve AK Parti bu istikametin yolcusu. Ancak çözülmenin temelinde Gezi ayaklanmasından bu yana zaten sakat olan demokrasimizin hızla aşınması ve duyulan tepkilerden ziyade aşınmanın seçmenlerin gündelik yaşamlarında yarattığı olumsuz ekonomik koşullar bulunuyor. AK Parti seçmeni otokrasiden korkmuyor. Kaostan korkuyor.

Bin odalı saraylar zaten kıt yeşil alanların üzerinde yükselirken AK Parti’nin himayesinde oluşan yeni orta sınıf ve alt orta sınıf eski tüketme alışkanlıklarını rahatlıkla tatmin edemiyorsa, kendisini güvende hissetmiyorsa, onca yeni AVM ne işe yarar? Bu algıyı tersine çevirmek için Erdoğan esas kaosun AK Parti iktidarı giderse patlayacağı inancını yeni düşmanlar üretmek suretiyle yayarak şimdilik bertaraf etmiş görünüyor.

Ve yeni baş düşmanın ‘FETÖ’ olması tesadüf değil. White’ın temel tezi Türkiye’de ideolojilerin değil, çıkar sağlayan ‘network’lerin çatıştığı yönünde.

2010 yılına dek eski muktedirlere karşı epey kârlı işbirliği yapan AK Parti ve Gülen birbirine girdi. Netice ortada. Gülen AŞ’nin yöneticileri MİT Müsteşarı Hakan Fidan’ı hapse tıkma gayretiyle başlayarak artan dozda çılgınlıklarla gücü ellerinde tutmaya çalıştı. İktidar galip geldi ama ilerideki mağlubiyetinin tohumlarını ekerek.

Demokrasi, şeffaflık ve hukukun asgari düzeyde bile olmadığı, hele iktidarın da kamçılamasıyla etnik ve mezhepsel fay hatlarının gittikçe derinleştiği bir ülkenin, petrolü de yoksa, ekonomik olarak ayakta durması orta vadede mümkün değil.

White’ın işaret ettiği gibi Türkiye’nin neo-Osmancılık adına giriştiği dış maceralar ülke içerisindeki radikal İslamcı potansiyeli azdırırken, Batı’yla ilişkileri neredeyse sıfır noktasına sürükledi. Kürt sorunu ve Rusya’yla tansiyonun yeniden artması da cabası.

Referandumun sonucu ne olursa olsun Erdoğan’ın gücü elinde tutmaya yönelik hamlelerinin faturası gittikçe kabarıyor. Ancak ‘Evet’ çıkarsa hesap çok daha da kabarık ve daha hızlı önümüze konacak. Bunu anlamak için ne akademisyen ne de kahin olmak gerekiyor.

Filed Under: Agora

Tüm yazılar: Amberin Zaman

SON HABERLER

AB, aşı sertifikasını yaza kadar devreye sokmayı amaçlıyor

Avrupa Birliği (AB), Covid-19 karşı aşı olanların serbestçe seyahat etmesini sağlayabilecek ‘aşı sertifikası’ üzerinde yaza kadar çalışılmasını, daha sonra üye ülkelerin sağlık ve sınır sistemlerine entegre edilmesini hedefliyor.

‘Terörün finansmanı’ yönetmeliğinde ‘finansal grup’ değişikliği

Suç gelirlerinin aklanmasının ve terörün finansmanının önlenmesine ilişkin yükümlülüklere uyum programı hakkında yönetmelikte değişiklikler yapıldı.

Acil durumlara karşı ulusal mobil uyarı sistemi kurulacak

Afet ve acil durumlar ile kamu düzenine, milli güvenliğe ve ulusal siber güvenliğe tehdit oluşturabilecek durumlarda abonelerin, CMAS, SMS, CBS ve çağrı öncesi anonsu gibi uygun yöntemlerle uyarılmasını sağlayacak ulusal mobil uyarı sistemi kurulacak.

TL bu yılki kazanımlarını kaybetti: Albayrak söylentisi ve ABD tahvilleri etkili oldu

Dolar/TL, ABD 10 yıllık tahvil getirisinin ani şekilde yüzde 1.6 seviyesinin üzerine çıkması sonrası gelişmekte olan ülke para birimleri genelinde görülen sert harekete paralel 7.47’yi aştı.

Türk-İş: Dört kişilik ailenin açlık sınırı 2 bin 719, yoksulluk sınırı 8 bin 856 lira

Türk-İş’in araştırmasına göre, şubat ayında dört kişilik ailenin açlık sınırı 2 bin 719, yoksulluk sınırı 8 bin 856 lira oldu.

‘Hayır’ diyorum çünkü…
Niçin ‘Hayır’ diyorum?

DİKEN’İ TAKİP EDİN

Osman Kavala 1214 gündür tutuklu

AGORA

Bankacılık-KOBİ ilişkisi: Hüzünlü bir aşk hikayesi

Mehmet Aksel

Doğu Türkistan: Batı konuşuyor, Türkiye susuyor

İhsan Dağı

Eren Hanım, Şebnem Hoca, Ömer Faruk Bey ve endişe üzerine…

Murat Sevinç

GÜNÜN 11’İ

Sedat Ergin: Türkiye’yi İdlib’de çok zor sorular bekliyor

İsmail Saymaz: Türkiye’de seçme ve seçilme hakkının fiilen yürürlükten kalktığı düşünülecek

Murat Muratoğlu: Sefalete gözlerimizi kapayıp Kanal İstanbul’u konuşalım

Zafer Arapkirli: Yutkunmayın, içinizde tutmayın

Şeref Oğuz: Vatandaş neden dövizini bozdursun ki?

Melih Altınok: Serbestse herkese serbest olsun

Abbas Güçlü: Tüm öğretmenler aşı oluncaya kadar kapalı kalsa ne olurdu?

Yalçın Karatepe: Reformda bu kadar uzun zamana neden ihtiyaç duyuldu?

Yusuf Karataş: Şimdi değilse ne zaman!

Murat Birdal: Faturayı Albayrak’a kesmek Erdoğan’ın sorumluluğunu sınırlandırmak olur

Esfender Korkmaz: Reform dediği birkaç marjinal değişiklikle algı yaratmak projesinden öteye geçemez

Leyla Emadi’nin kişisel sergisi: Gel-Git

Elektronik dans müziği ikilisi Daft Punk dağıldı

‘Afrika dahil’

Sanat yayınlarını aynı çatı altında buluşturan border_less ARTBOOK DAYS üçüncü edisyona hazırlanıyor

74. Cannes Film Festivali pandemi nedeniyle ertelendi

Filin hortum darbesi nedeniyle kafasını çarpan hayvanat bahçesi çalışanı hayatını kaybetti

Lady Gaga’nın köpeklerini gezdiren kişiyi vurup iki köpeğini alıp kaçtılar

Geçen yıl 35 dolara almıştı: Açık artırmada yarım milyon dolara alıcı bulması bekleniyor

Pasifik Okyanusu’nda 14 saat boyunca ‘deniz çöpü’ne tutunarak hayatta kaldı

  • VİTRİN
  • AKTÜEL
  • ANALİZ
  • DÜNYA
  • MEDYA
  • KEYİF
  • AGORA
  • SANAT
  • GÜNÜN ESERİ
  • AGORA
  • DİKEN’E TAKILANLAR
  • BİRİNCİ SAYFALAR
  • GÜNÜN 11’i
  • AKŞAM POSTASI
  • BU GAZETE…
  • DİKEN 5 YAŞINDA
  • KÜNYE
  • İLETİŞİM
  • Email
  • Facebook
  • Google+
  • Pinterest
  • RSS
  • Twitter
  • Vimeo
  • YouTube

"Genç gazeteci arkadaşlarıma! Bu meslek yorucu bir meslektir. Ama, insan büyük bir zevkle çalışır. Kalemine daima efendi kal, uşak olmamaya gayret et. Mecbur kalırsan kır, sakın satma." Sedat Simavi