MERT YILDIZ
mertyldz@gmail.com / Twitter: @my2048
Unutun siyaseti, iktisadı bu seferlik. Bırakın bir kenara gündemi, cumhurbaşkanlığı seçimini, adayları, iktidarı, muhalefeti…
Kendinize nostalji yapma lüksünü tanıyın.
Ülkemizde siz ve diğerlerinin olmadığı, trafiğin olmadığı, insanların hoşgörülü olduğu, komşularımızda doğrudan veya dolaylı olarak karıştığımız iç savaşlar olmadığı, ekonomimizin büyüdüğü, özgürlüklerin kısılmadığı günleri düşünün. O zamanlar daha mı mutluyduk?
Bhutan Kralı’ndan ilhamla
Çin ile Hindistan arasına sıkışmış, 700 bin nüfuslu dağlık ülke Bhutan’ın kralının fikriydi mutluluğu iktisatla evlendirmek. Kral Jigme Wangchuck başarılı yönetişimin büyüme, işsizlik veya kişi başına düşen gelir gibi rakamlarla değil, vatandaşların mutluluğuyla ölçülebileceğini iddia etmiş, Batılı ülkelerden önce ülkesinde Gayri Safi Mutluluk Hasılası hesaplatmıştı.
Bugünlerde Batılı ülkeler de Bhutan Kralı’nın yolundan gitmeye başladı. Ekonomik verilerin halkın memnuniyetini ölçmekte yetersiz kaldığını gören politikacılar bu yönde çalışmalara başladı.
Taylandlılardan mutlusu yok!
TÜİK’in yıllık olarak hesapladığı hanehalkı yaşam memnuniyeti anketleri dışında ülkemizde henüz bu yönde kapsamlı bir çalışma yok. Konuyla ilgili en kapsamlı çalışma Hollanda’nın Erasmus Üniversite’sinde oluşturulan mutluluk veritabını.
Veritabında üç ilginç saptama ön plana çıkıyor.
1. Sağlık her şeyden önce geliyor. Daha uzun yaşayan ve sağlıklı ülkeler daha mutlular. Türkiye hala bu alanda rakiplerinin gerisinde. Ülkemizde yaşam beklentisi sadece 74 yıl. Bu Macaristan’dan sonra OECD ülkeleri arasındaki en düşük rakam.
2. Para olmadan mutlu olmak çok zor ama paramız olunca mutlu olacağız diye bir kaide yok. Dünyanın en mutsuz ülkeleri genelde aynı zamanda en fakir ülkeleri. Fakat en mutlu ülkeleri en zengin ülkeleri değil. Latin Amerika ülkeleri Batılı ülkeler kadar mutlu ama onlar kadar zengin değil. Yani para her şey değil.
3. Demokratik ülkeler demokratik olmayanlardan daha mutlu. Özgürlük bizi mutlu ediyor. Potansiyelimize ulaşma ihtimali, önümüze bürokratik engeller değil, fırsatlar konulması bizi mutlu ediyor.
4. Yolsuzluğun yüksek olduğu ülkeler daha mutsuz.
Mutluluk veritabanı Türkiye için ne diyor?
Tapelerin havada uçuştuğu, maddi veya manevi rüşvetsiz iş göremediğimiz ülkemizin mutsuzluk endeksinde düşük olması ne derece şaşırtıcı?
Ülkemiz mutluluk endeksinde 130 ülke arasında 80’inci sırada. Fakat mutluluk eşitsizliğinde ilk 10’dayız. Yani hem mutlu değiliz, hem de ülkemizde çok mutlu ve çok mutsuz insanlar mevcut. Aynı gelirimizde olduğu gibi.
Mutlu günlerimiz oldu tabii…
Ayrıca 2013 itibarıyla mutluluk seviyemiz 10 yıl öncesiyle aynı. Geçen 10 yılda mutlu günlerimiz oldu tabii, ama artık hepsi geride kaldı.
En mutlular Sinop, en mutsuzlar Tunceli’de
Veri yeteri kadar geriye gitmediği için 2001 öncesini bilemiyoruz ama bildiğimiz bir şey var, o da, ülkemizin yüksek büyüme kaydettiği, özgürlüklerin arttığı makro istikrar yıllarında mutluyduk. Büyümenin durduğu, kişi başına düşen gelirin artmadığı, işsizliğin sabit kaldığı, özgürlüklerin kısılmaya başladığı 2007 yılından sonra ise mutluluğumuzda kalıcı bir düşüş oldu.
Evet bir zamanlar mutluyduk. Gelecekle ilgili umutluyduk. Sonra büyüme düştü, özgürlüklerimiz elimizden alındı, kutuplaşma başladı. Sizli bizli olduk. Artık mutsuzuz.
Genel olarak mutluyuz
O yüzden her şeyi bir kenara bırakın. Demokrasiyi, ekonomiyi, seçimleri, basını, yargıyı…
Ağustos ayında önyargılarınızdan ötürü, kişileri sevmediğiniz için değil, mutlu olmak için oy verin. Çünkü daha fazla demokrasi, daha fazla istikrar, daha yüksek büyüme sizi de bizi de mutlu edecek.
‘Mutluluğun formülü’nü TÜİK buldu!
Not: Bu yazının daha kapsamlı (İngilizce) versiyonuna buradan ulaşabilirsiniz.