AKP’li milletvekillerinin imzasıyla Meclis Başkanlığı’na sunulan yeni internet düzenlemeleri, gizlilik ihlali ve sansüre kapı aralıyor.
İnternet üzerinde bir baskı oluşturan ve sivil toplumun eleştirilerine maruz kalan 5651 sayılı kanundaki yetkileri genişletmeyi hedefleyen düzenlemeler, Torba Tasarı niteliğindeki yeni yasa tasarısında yer alıyor. Tasarı önceki gün TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nun alt komisyonundan geçti.
Tasarıda, AİHM’in Türkiye’yi mahkum ettiği karar dikkate alınmadığı gibi hiçbir sivil toplum kuruluşunun da görüşüne başvurulmadığı görülüyor.
Yeni internet düzenlemeleri Torba Tasarı’daki ‘Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı’nın Teşkilat ve Görevleri’ başlığı altında. Torba Tasarı’nın önümüzdeki salı günü Plan ve Bütçe Komisyonu’nda görüşülerek aynen veya bazı değişikliklerle karara bağlanması bekleniyor.
İnternet özgürlüğü karnemiz kırık
World Wide Web Vakfı’nın Kasım 2013’te yayınladığı raporda Türkiye, internet özgürlüğü sıralamasında 81 ülke arasında 58’inci basamakta yer almıştı. Türkiye internet özgürlüğü haritasında , ‘siyaseten hassas internet içeriğini yoğun biçimde sansürleyen ülkeler’ arasında gösterilmişti.
Freedom House‘un son İnternette Özgürlük Raporu‘nda da Türkiye Libya, Tunus, Ruanda gibi ülkelerin altında, ‘Kısmen Özgür’ ülkeler kategorisinde yer almıştı.
Sansüre kılıf: Aile, gençler, çocuklar
Öngörülen internet düzenlemeleri, “Aileyi, çocukları, gençleri, internet dahil, elektronik iletişim araçlarının suistimal edilmesi suretiyle uyuşturucu alışkanlığı, cinsel istismar, intihara sürükleme ve benzeri kötü alışkınlara teşvik eden yayınlardan korumak için…” ifadesiyle muhtemel sansür uygulumalarına zemin hazırlıyor.
Özellikle Gezi eylemleri ve son dönemdeki yolsuzluk operasyonları sırasında sıkça uygulanan sansür politikalarının resmiyet kazanacağı düzenlemelerde, daha önce Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’in (AİHM) 5651 sayılı kanunla ilgili Türkiye’yi mahkum ettiği karar dikkate alınmadığı gibi hiçbir sivil toplum kuruluşunun da (STK) görüşüne başvurulmadığı görülüyor.
Kapıları ‘anahtar’ kelimeler kapatacak
Öngörülen düzenlemeler şöyle:
1. DNS değiştirmek işe yaramayacak: Artık anahtar kelimelerle URL ve IP adresleri üzerinden sansür uygulanabilecek. Herhangi bir internet sitesini tamamen kapatıp tepki toplamamak adına söz konusu anahtar kelimelerin geçtiği sayfalara erişim engellenecek. Daha önce yapılan Youtube sansüründe Başbakan Erdoğan’ın “Ben Youtube’a giriyorum, siz de girin” diyerek ‘tüyo verdiği’ DNS değiştirme yöntemleri de işe yaramayacak.
2. Kayıtlar iki yıl saklanacak: İnternet servis sağlayıcıları için erişim kaydı tutma süresi bir iki yıla çıkarılacak. Böylellikle kullanıcıların internet üzerinden girdiği sitelerin ve yaptığı işlemlerin izi geriye dönük olarak rahatlıkla sürülebilecek. Bu da beraberinde fişleme olasılığını getirecek.
3. İhlalcilere ceza, valilere yetki: Yönetmelik hükümlerini ihlal eden ticari amaçlı toplu kullanım sağlayıcılarına 15 bin liraya kadar idari para cezası veya üç güne kadar ticari faaliyetleri durdurma yaptırımı uygulanacak. Para cezası veya kapatmadan hangi yaptırımın uygulanacağına karar vermede ise mahallin mülki idare amiri (vali-kaymakam) yetkili olacak.
4. Merkezi kontrol: Erişim Sağlayıcıları Birliği kurularak Telekomünikasyon İletişim Başkanlığı (TİB) ile bilgi paylaşımı ve yaptırımlar konusunda işbirliği yapmayan erişim sağlayıcıları hizmet veremeyecek. Bu sayede piyasadaki küçük şirketler de ekarte edilerek kontrolün merkezileşmesine doğru önemli bir adım daha atılmış olacak.
Baş belaları artık baş ağrıtamayacak
5. 24 saat içinde cevap zorunluluğu: Aralarında Başbakan Erdoğan’ın ‘baş belası’ olarak tanımladığı Twitter gibi sosyal medya servislerinin de bulunduğu internet servis sağlayıcılarının herhangi bir şikayete 24 saat içinde cevap vermesi gerekecek. Yanıt gelmemesi durumunda, TİB siteye erişimi yasaklayabilecek.
6. Hapis cezası da var: Vaktinde cevap vermemeleri ya da şikayet edilen içeriği kaldırmamaları durumunda internet servis sağlayıcılarına idari ve para cezası uygulanabilecek. Eğer bu sağlayıcılar kullanıcıların IP adresini paylaşmayı reddederse hapis cezası da verilebilecek.
7. Özel hayatın gizliliğine bakan karar verecek: İnternet ortamındaki yayınlarda özel hayatın gizliliğinin ihlal edildiğini öne süren kişilerin yapacağı başvuru üzerine, söz konusu içeriğe en geç dört saat içinde müdahale edilebilecek. Herhangi bir gecikmede TİB Başkanı veya başkanlığın bağlı bulunduğu Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı’nın emri de erişimin engellenmesine yetecek.
#internetkanunuistemiyoruz
Tüm bu yaptırımların yer aldığı yeni düzenleme, özellikle sosyal medyada internet özgürlüğü aktivistlerini ayağa kaldırdı. Twitter’da #internetkanunuistemiyoruz, #sansuredurde ve #sansürehayırde gibi hashtaglerle yasa tasarısı yoğun biçimde protesto ediliyor. Düzenlemeyi doğrudan sansür diye niteleyen internet kullanıcıları, TİB’e ve bakanlığa verilecek yetkilerden de rahatsız.