EFE SÖNMEZ
[email protected] / @efesonmezz
“Maalesef para yok, borç var her yere…”, “Evim kira, elimde ne var ne yok ev sahibine verdim…”, “Çalışmazsak parasızlıķtan, çalışırsak virüsten…”
Bu sözler, çoğu sosyal güvenceden yoksun çalışan, üstüne üslük son zamanlarda corona virüsünün yarattığı ekonomik tahribatı en derinden hisseden kesimlerin başında gelen ev işçilerine ait.
Ev İşçileri Dayanışma Sendikası (Evid-Sen) Genel Başkanı Gülhan Benli ve Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi’nden Ceyhun Güler, Covid-19’un ev işçilerine etkilerini anlatan ‘Peki ya en alttakiler’ başlıklı bir rapor hazırladı.
Rapor kapsamında İstanbul’da yaşayan, 19’u gündelikçi 11’i de yatılı olmak üzere 30 ev işçisi kadınla mülakat yapılarak virüsün hayatlarına etkisi soruldu.
Yedi işçide virüs çıktı
Raporda, işçilerin sağlık tedbirleri alınmadan çalıştırıldığı belirtilerek gündelikçi kadınların tamamının işsiz kaldığına dikkat çekildi. Rapora göre ev işçileri temel ihtiyaçlarını karşılamakta güçlük çekiyor.
Raporda “Yatılı çalışan birçok ev işçisinin işyeri bu dönemde içine kapatıldıkları hapishanelere dönüşmüş durumda” ifadelerine yer verildi. Rapora göre, şimdiye dek yedi ev işçisi kadında virüs tespit edildi, tedavileri sürüyor.
‘Borcumu ödeyemiyorum’
Raporda ev işçilerinin anlatımlarına yer verildi. İşçilerin anlatımları şöyle:
*Herkes korkuyor, bizi eve almıyorlar. Çok sıkıntı yaşadım bu süreçte. Borçluyum, borcumu ödeyemiyorum. Oğlum askerde, diğer çocuğum kaza yaptı. Kiramı ödeyemedim. Bankalara borcum da var. Bu hastalıktan sonra kimse çalışmıyor. Maalesef para yok, borç var her yer. Gece gündüz düşünüyorum, iki hastayla yaşıyorum. Beslenmemi bile sağlayamıyorum. Para yok ki, ne alıp yiyelim? Üçüncü kiram oldu, ödemedim…
*Çalışmıyorum, kirayı, faturaları ödeyemiyoruz, sonumuz ne olacak? Karanlık günlerden geçiyoruz, işimiz duaya kaldı.
‘Nefes alamıyorum…’
*(Yatılı ev işçisi) Çalıştığım işyerinden izin istedim ama vermediler. ‘Sen bize corona mı bulaştıracaksın’ dediler. Ellerime, omuzlarıma vurup bana şiddet uygulayıp sonra da işten çıkarttılar.
*(Yatılı ev işçisi) Bu olaylardan dolayı dışarıya çıkamıyorum, gün boyu evdeyim, izin günümü odamda geçiriyorum. Hafta içi çalışıyorum. İşim daha da yoğunlaştı çünkü herkes evde… Nefes alamıyorum, herkese yetemiyorum… Bu süreçte Covid öldürmezse, bu gidişle Bakırköy’ün yolu görünüyor.
‘Umurlarında değiliz’
*(Yatılı ev işçisi) Azerbaycanlıyım. Memlekette çocuğum ve eşim var. Eşim corona oldu. Şimdi daha iyi ancak aklım ailemde. (…) İki aydır hiç izin kullanmadım. Çalıştığım evin tüm işini yapıyorum, çocuklarına bakıyorum… Çok yoruldum… Bende virüs çıksa ne yaparım bilmiyorum. Önemli olan onlar, biz umurlarında değiliz. Evleri küçük. Bana ait bir odam yok. Bir şey olsa beni işten atarlar. Kendileri hasta olsa bana baktırırlar.
*Özbekistanlıyım. Karı-koca yaşlı bir çiftin yanında çalışıyorum iki buçuk senedir. Çalışma iznim yok. Oturma iznini almak için postaneye gittim. Ayrıca otobüsle ya da minibüsle de değil çalıştığım yerin özel şoförüyle gidip geldiğim halde ‘Bize virüs bulaştırırsın’ diye bir hafta boyunca odama hapsedildim. Hapsim devam ediyor. Yemeğimi kapı önüne bırakıyorlar, bu duruma dayanamıyorum. İşi bırakmayı düşünüyorum.
*Evim kira, elimde ne var ne yok ev sahibine verdim. Bu ay ne yapacağım bilmiyorum. (…) Şimdiden elektrik, doğalgaz ve kira ödemelerini yapamaz hale geldik. Bu böyle devam ederse açlıkla karşıya kalabiliriz.
*Evim kira ve ben iki aydır kiramı ödeyemedim. (…) Sağlıklı beslenmede sıkıntı çekiyoruz. Elimizdeki nakdi de tükettiğimiz için evde olan erzaklarla geçinmeye çalışıyoruz. (…) Beslenemiyoruz tabi ki… Nasıl sağlıklı beslenebiliriz… Paran varsa hayat var…
‘Devlet lütfen bize el uzatsın’
*Hayatımız tehdit altında. Çalışmazsak parasızlıķtan, çalışırsak virüsten… Bu durum ne kadar sürecek beli değil. SGK’mız olmadığı için işsizlik yardımından faydalanamıyoruz. Sosyal yardıma başvurdum ancak 685 lira nafaka aldığım için her defasında ret cevabı verdiler.
*Sosyal yardımlardan faydalanamıyorum, işsizlik yardımı vs. alamıyorum. Devletin bizlere yardımcı olmasını istiyoruz. Çünkü biz sigortasız çalışıyoruz, bu dönemlerde bize yardım etmesi gerekiyor…
*Rica ediyorum devlet bize el uzatsın. Zor durumdayız, iki hastam var. Çocuklarım işsiz, eşim raporlu, ben 57 yaşındayım, hastayım, hala temizliğe gidiyorum. Hastayım, zor çalışıyorum. Hiçbir yerde bize sigorta yapmadılar, 25 yıldır sigortasız çalıştık, devlet bize borçlu, lütfen bize el uzatsınlar.
‘Acil önlem alınmalı’
Raporda, acil bir şekilde gerekli tedbirler alınmadığı, yeterli imkânlar sağlanmadığı ve destek olunmadığı takdirde işçiler için birçok temel insan hakkının erişilmez olacağı belirtildi.
