‘Partili cumhurbaşkanlığı’nı içeren anayasa değişikliği teklifi görüşmelerinin ikinci turunda ilk yedi madde Meclis’te kabul edildi.
Fotoğraf: DHA
Teklifteki 18 maddenin tamamı ilk turda Meclis’te kabul edilmişti. İkinci turda tek tek maddeler ve teklifin tümü yeniden oylanıyor; görüşme ve konuşma yapılmıyor, sadece değişiklik önergeleri ele alınıyor. Referandum için maddeler ve teklifin 330 oyla kabul edilmesi gerekiyor.
Gece geç saatlere kadar süren oylamalarda ilk yedi madde kabul edildi.
‘Gensoru’ denetleme yetkisinden çıkarıldı
Altıncı maddenin oylaması sırasında CHP ve HDP’li vekiller, AKP’lilerin oylarını ‘açık’ kullandığını belirterek itiraz etti. Tartışmanın ardından birleşime ara verilerek oylama iptal edildi, yeniden gizli oylama yapıldı.
485 milletvekilinin katıldığı oylamada, 342 kabul, 138 ret oyu kullanıldı; üç oy boş, iki oy geçersiz oy çıktı.
Maddeyle, anayasanın TBMM’nin bilgi edinme ve denetim yollarına ilişkin maddesindeki değişiklik yapılarak yasamanın belli bir konuda Meclis araştırması yapması, genel görüşme açarak genel kurulda görüşmesi ve milletvekillerinin, cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanların cevaplaması istemiyle yazılı soru sorması yeniden düzenleniyor.
Buna göre, TBMM, ‘Meclis araştırması’, ‘genel görüşme’, ‘Meclis soruşturması’ ve ‘yazılı soru’ yollarıyla bilgi edinme ve denetleme yetkisini kullanacak, ‘gensoru’ denetleme yetkisinden çıkarılacak.
‘Partili cumhurbaşkanlığı’ maddesi de kabul edildi
Teklifin, cumhurbaşkanı seçilen kişinin partisiyle ilişiğinin kesilmesine yönelik yedinci maddesi de 340 kabul oyuyla kabul edildi.
484 milletvekilinin katıldığı oylamada 136 ret oyu kullanıldı; bir oy çekimser, üç oy geçersiz, dört oy boş çıktı.
Değişiklikle, cumhurbaşkanının seçilme şartları da belirleniyor.
İlk beş madde kabul edilmişti
Cumhurbaşkanlığı ve milletvekili seçimlerinin aynı anda ve beş yılda bir yapılmasını içeren dördüncü madde, 342 kabul, 138 ret oyuyla kabul edildi. Oylamada bir çekimser, dört boş oy çıkarken bir oy da geçersiz sayıldı.
Anayasa değişikliği teklifinin Meclis’in görev ve yetkilerine ilişkin beşinci maddesi 342 kabul oyuyla Meclis’ten geçti. 486 milletvekilinin katıldığı oylamada 140 ret oyu kullanıldı, 4 boş oy çıktı.
Beşinci madde, “Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin görev ve yetkileri, kanun koymak, değiştirmek ve kaldırmak; bütçe ve kesin hesap kanun tekliflerini görüşmek ve kabul etmek; para basılmasına ve savaş ilânına karar vermek; milletlerarası andlaşmaların onaylanmasını uygun bulmak, Türkiye Büyük Millet Meclisi üye tamsayısının beşte üç çoğunluğunun kararıyla genel ve özel af ilânına karar vermek ve Anayasa’nın diğer maddelerinde öngörülen yetkileri kullanmak ve görevleri yerine getirmektir” ifadelerini içeriyor.
Teklifin ilk maddesine 345 kabul, 140 ret oyu verildi. Bir oy ise boş çıktı. Yargıyla ilgili ilk maddede yargının ‘bağımsızlık’ ilkesine ‘tarafsız’ ibaresi de eklenerek “Yargı yetkisi, Türk Milleti adına bağımsız ve tarafsız mahkemelerce kullanılır” denmişti.
Teklifin milletvekili sayısını 550’den 600’e çıkartacak ikinci maddesi de 342 oyla kabul edildi. Oylamada 139 ret, dört de boş oy çıktı. İkinci maddenin oylaması sırasında bazı CHP milletvekilleri, gizli oylama kurallarına uyulmadığı ve oyların kabinlere girilmeden verildiği gerekçesiyle tepki gösterdi.
Üçüncü madde 345 kabul, 137 ret oyuyla kabul edildi. Oylamada üç boş oy kullanılırken üç oy da geçersiz sayıldı. Madde, seçilme yaşının 25’ten 18’e düşürülmesini öngörüyor.
CHP’den ‘Ayaktayız’ eylemi
Anayasa değişiklik teklifinin ikinci tur oylaması öncesinde CHP, ‘ayakta durma’ eylemi gerçekleştirdi.
CHP Grup Başkan Vekili Özgür Özel, “81 ilin meydanlarında, sokaklarında milletimiz bizlerle birlikte rejim değişikliğine karşı ayaktadır” ifadelerini kullandı. CHP’li milletvekilleri “Rejim değişikliğine karşı ayaktayız” diyerek bir dakika ayakta durma eylemi yaptı.
Ne olmuştu?
‘Başkanlık sistemi’ni de içeren anayasa değişikliği teklifine ilişkin maddeler, Meclis’te kurulan komisyondan AKP ve MHP’lilerin işbirliğiyle 29 Aralık 2016’da geçmişti. Komisyona 21 madde olarak gelen teklif, 18 maddeye düşerken, değişiklik teklifi 9 Ocak’ta Meclis’te görüşülmeye başlamıştı.
Anayasa değişikliği teklifinin ilk turunda maddeler yedi gün içinde oylamaya sunulup kabul edilmişti.
