• 9 SORUDA
  • DİKEN ÖZEL
  • GÜNÜN 11’i
  • DİKENLİK
  • AKŞAM POSTASI
  • VPN HABER
  • ENGLISH

Diken

Yaramazlara biraz batar!

  • VİTRİN
  • AKTÜEL
  • ANALİZ
  • DÜNYA
  • MEDYA
  • KEYİF
  • AGORA
  • SANAT
  • GÜNÜN ESERİ

ABD seçimleri: Anayasal demokrasinin dayandığı temeller test ediliyor

08/11/2020 09:41

SEMİH BATUR KAYA*

Anayasacılık siyasal iktidarın sınırlandırılması ve bu sınırlı iktidar ortamında temel hak ve özgürlüklerin güvenceye bağlanmasıdır. Günümüzde ise anayasacılık, artık siyasal iktidarın sınırlandırılması işlevinden ziyade temel hak ve özgürlükleri geliştirilmesinde fonksiyon ifa ediyor. 

Reklam

Modern anayasacılığın 1787 ABD Anayasası ile başladığı savı genel kabul görür. Anayasacılığın başlangıcı sayılan bu pozitif metin devam eden 2020 ABD başkanlık seçimi sürecinde adeta demokratik sınavını veriyor. Bir diğer deyişle demokratik hukuk düzeninin dayandığı temeller sağlamlığı ve dayanaklılığı itibariyle test ediliyor. 

I. Tespit

1.Anayasal demokrasi sınav veriyor. Anayasal demokrasi anayasal devlet ile demokratik devletin birleşimidir. Anayasal demokrasi norma, yani hukuk devletine işaret ederken demokrasi yönetimde irade mefhumuna karşılık gelir. Görünen o ki ABD’de hukuk devleti demokrasi/irade karşısında bir sınav veriyor. Hukuk devletinin sınırları zorlanıyor.

2.ABD toplumu yapısı itibariyle bölünmüş bir toplum olarak, hukuk düzeninde federal yapı bağları, ABD aidiyeti noktasında da sosyolojik bağları test ediliyor.

Reklam

3.Görünen o ki ABD’de iktidar kişiselleşme eğilimi sergiliyor. Weber’in iktidar anlayışı çerçevesinde gelişmeleri yorumladığımızda; ‘rasyonelleşmiş otorite’ kavramı etrafında kurumsallaşan siyasal iktidarın ‘karizmatik otorite’ye doğru yönlenmiş olduğu söylenebilir. Böyle bir yorum tarzını ortaya koymamızın müsebbibi olan emarelerin en başında 2016’da başlayan Donald Trump iktidarıyla beraber kurumsallıktan uzaklaşarak lider eksenli bir yönetime doğru kayması bulunuyor. Artık başka ülke yönetimleri için örnek alınabilir prototip ABD başkanlık sistemi orijin olma niteliğini neredeyse yitirdi. 

II.  ABD demokrasisi neden önemli?

1.Çünkü modern anayasacılığın doğduğu yer ABD’dir. Modern anayasacılık hukuk devletinin denetim mekanizmasının başında gelen anayasa yargısını benimseyen bir anlayış ve ABD de anayasal denetiminde başat role sahip.  

2.Çünkü anayasacılık bakımından ABD anayasasından hareketle yeryüzündeki ilk ve tek ‘operasyonel anayasacılık’ örneğini verildi. Yeryüzünün yaşayan en eski yazılı anayasası olmasına rağmen canlı ve dinamik bir yapı sergileyen 1787 ABD Anayasası, aynı zamanda operasyonel bir mahiyeti de bünyesinde taşıdı. Bu yazılı olarak anayasa yargısını öngören bir norm olmamasına karşın, yargıç Marshall’ın “Özünde ortada bir anayasa varsa elbette ki kanunların anayasaya uygunluğunu hakimler denetleyebilir” görüşünü ortaya koyduğu anayasa yargısını doğuran ilk dava olan 1803 tarihli Marbury v. Madison Davası’nda ortaya çıktı. Hak ve özgürlükleri koruma ve geliştirme anlamında ‘yargısal aktivizm’ yine ilk olarak ABD’de temerküz etti. Her şeyden önce ABD Anayasası ile anayasacılık dalgalarının ilki gerçekleşti.

III. Sonuç

Amacımız Francis Fukuyama’nın provokatif tezi olan ‘End of the History and the Last Man’i, yani ABD liberal demokrasisinin tarihin sonunu teşkil ettiğini ortaya koymak ve bunun faili olarak ABD’yi yüceltmek değil. Ancak ABD liberal demokrasisinin anayasacılık dalgalarını yaydığını ve modern hukukun temelini attığını belirtmemiz gerekir.

Sonuç olarak gelinen noktada ABD anayasacılığı ve demokrasisi ciddi tehdit altında. Görüldüğü kadarıyla popülizm ve siyasal aktivizm ABD toplumunu anayasacılık anlamında bölünmüş kıldığı (divided society) ve polarize bir toplum inşasının nüvelerini attığını söyleyebiliriz. Karizmatik ya da lider eksenli bir anlayış topluma sirayet ettiğinde, yani toplumsallığa vardığında esasında anayasal mekanizmaların ne kadar aciz kaldığını görüyoruz. Sanırım küreselleşme eğilimi de gösteren tüm bu gelişmelere rağmen biz teorisyenlerin yeni bir anayasacılık anlayışını ortaya koymamız gerekir. Bu da operasyonel anayasacılıktır. Bir sonraki yazımızda bu anayasacılık anlayışını ortaya koyacağız.  

*Anayasa hukukçusu

Filed Under: Analiz

SON HABERLER

İstanbul’un barajlarında su seviyesi yüzde 58.23’e yükseldi

İSKİ verilerine göre barajlardaki su seviyesi 8 Ocak’ta yüzde 19.16’ya kadar inerken aradan geçen sürede yağışlarla yüzde 39.07 arttı.

Araştırma: Çin aşısı, mutasyona karşı yeterli olmayabilir

Çinli Sinovac şirketinin Covid-19 aşısı virüsün Brezilya’da tespit edilen yeni mutasyonuna karşı yeterli antikor tepkisi oluşturmuyor olabilir.

Şubat ayında ortalama sıcaklık arttı, yağış azaldı

Geçen şubat ayında ölçülen ortalama sıcaklık, son 20 yılın ortalamasının neredeyse iki katına çıktı.

Eğitim bakanı: Yüz yüze eğitime katılım yüzde 70-80’lerde

Milli Eğitim Bakanı Ziya Selçuk, ilkokul ve liselerde yüz yüze eğitime katılım oranını açıkladı.

Meral Akşener’in onuru…

Neden saldırıyorlar, tahammül edemiyorlar Meral Akşener’e?

Otoriterliğin yükselişi ve çıkış yolu olarak operasyonel anayasacılık
Rumlar timsah gözyaşı döküyor

DİKEN’İ TAKİP EDİN

Osman Kavala 1222 gündür tutuklu

AGORA

Meral Akşener’in onuru…

Murat Sevinç

Hatırlamak istemiyorum ama anlatayım

Mehmet Aksel

Grev haktır…

Murat Sevinç

GÜNÜN 11’İ

Zafer Arapkirli: Bunların hepsini ayaklar altına aldığınız rejime demokrasi diyemezsiniz

Ali Sirmen: Ortak demokrasi cephesinin en zayıf noktası

Kerem Alkin: Kamu mali disiplini bu sürecin de önemli parçası

Sedat Ergin: Bu hedefler çoktan geride kalmış olmalıydı

Necati Doğru: Mart ile nisan ayları da zamların yağacağı aylar olacak

Abdulkadir Selvi: Asiltürk’le Karamollaoğlu arasındaki soğukluk konukların da dikkatini çekmiş

Mehmet Demirkol: Mesut zinde olmayınca iki kanadın Antalya gibi bir savunmaya karşı çalışması mümkün değil

Ahmet Taşgetiren: İYİ Parti, HDP’ye ortak zemin çağrısı yapabilecek en avantajlı parti

Alaattin Aktaş: Yerli yatırımcı ne düşündüğü için yabancının sattığı hisse senetlerini topluyor?

Ünal Özmen: Erdoğan biliyor mu bilmem; dikenli bitkiler suyunu kendisi bulur

Akif Beki: AK Parti, özlediği ateşli ruhu, o taraftan karşıya taşınırken muhalefette bıraktı

Leyla Emadi’nin kişisel sergisi: Gel-Git

Elektronik dans müziği ikilisi Daft Punk dağıldı

‘Afrika dahil’

Sanat yayınlarını aynı çatı altında buluşturan border_less ARTBOOK DAYS üçüncü edisyona hazırlanıyor

74. Cannes Film Festivali pandemi nedeniyle ertelendi

Dünyanın en yaşlısı olarak bilinen 70 yaşındaki albatrosun yavrusu oldu

Anneleri ölen yedi yavruyu, yavrularını kaybeden köpek emziriyor

Gaziantep belediyesi, menengiç kahvesi için AB’ye tescil başvurusu yaptı

Whatsapp’a yeni özellik: Masaüstünde görüntülü ve sesli arama

  • VİTRİN
  • AKTÜEL
  • ANALİZ
  • DÜNYA
  • MEDYA
  • KEYİF
  • AGORA
  • SANAT
  • GÜNÜN ESERİ
  • AGORA
  • DİKEN’E TAKILANLAR
  • BİRİNCİ SAYFALAR
  • GÜNÜN 11’i
  • AKŞAM POSTASI
  • BU GAZETE…
  • DİKEN 5 YAŞINDA
  • KÜNYE
  • İLETİŞİM
  • Email
  • Facebook
  • Google+
  • Pinterest
  • RSS
  • Twitter
  • Vimeo
  • YouTube

"Genç gazeteci arkadaşlarıma! Bu meslek yorucu bir meslektir. Ama, insan büyük bir zevkle çalışır. Kalemine daima efendi kal, uşak olmamaya gayret et. Mecbur kalırsan kır, sakın satma." Sedat Simavi