Batı Afrika ülkeleri Sierra Leone, Liberya, Gine ve Nijerya tarihte görülen en büyük Ebola salgınının pençesinde.
Dünya Sağlık Örgütü’nün verilerine göre, grip semptomlarıyla başlayıp kanamayla devam eden ve tedavisi son derece zor olan bu virüs, 10 Ekim itibariyle 4 binden fazla insanın ölümüne yol açtı.
Peki Ebola nasıl bir hastalık, niçin bu kadar ölümcül ve Türkiye risk altında mı? 9 Soruda…
1. Ebola haberleri neden yine gündemde?
Fotoğraflar: Reuters
İlk kez 1976’da Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nde görülen Ebola virüsü, genellikle maymun ya da yarasa gibi hayvanlar arasında yayılıyor. Ancak hasta bir maymundan onun etini yiyen insana da bulaşabiliyor. Bugünkü salgın esasında 2013 sonlarında başladı. Son günlerde bu kadar gündemde olmasının sebebi ise hastalığın ilk kez Afrika dışında görülmesi.
2. Ebola nedir?
Virüsle bulaşan Ebola’nın ilk semptomları ani ateş, ciddi derecede yorgunluk, kas ve boğaz ağrısı. Sonraki safhalarda hastalarda kusma, ishal ve bazı vakalarda hem iç hem dış kanama görülüyor.
3. Ebola nasıl bulaşıyor?
Ebola SARS ya da grip virüsüne nazaran daha zor bulaşıyor. Havadan yayılmadığı için yayılma hızı daha yavaş. Hastalık, virüsü taşıyan bir hayvanın ya da hastanın kanına ya da ter, çiş ya da sperm gibi diğer vücut sıvılarına dokununca bulaşıyor. Cenazelerde bile, hastaları gömerken cansız bedenlere çıplak elle dokunulması virüsün bulaşmasına yol açabiliyor.
Virüsün kuluçka süresi iki günden üç haftaya kadar sürüyor. Teşhisi ise kolay değil; zira ilk semptomlar gribi andırıyor.
4. Ebola virüsü kapan insanların gözlerinden gerçekten kan akıyor mu?
Evet bu doğru. Hastalığın ilerleyen safhalarında, göz, burun, kulak, ağız ve rektumdan kan geliyor. Hatta serum iğnesinin ciltte açtığı deliklerden bile kan akıyor. Zaten vücuttan dışarı kan akması hastalığın en tanımlayıcı sendromu. Hastalığın başlangıç evrelerinde görülen ateş, kusma, ishal zaten başka birçok hastalığın da sendromu.
Çoğu zaman hastalar kanama olduğu zaman ebola virüsü taşıdıklarını anlıyorlar. Neticede ebola virüsü taşıyan insanlar en sonunda çoklu organ yetmezliğinden hayatlarını kaybediyorlar.
5. Ebola neden bu denli öldürücü?
Bunun en büyük nedeni ebola virüsünün vücuttaki beyaz kan hücrelerini hızla yok ederek bağışıklık sistemini çökertmesi. Vücut böylece virüse karşı savaşamaz hale geliyor ve organlar iflas ediyor.
6. Ebola nasıl tedavi ediliyor?
Vücuttaki sıvı kaybını azaltmak için hastalar hemen seruma bağlanıyor. Fakat şu anda hastalığı tamamen tedavi eden bir kür yok. Bilim insanları bunun için uğraşıyorlar.
7. Bugünkü salgın nereleri etkiliyor?
Son salgın, 2013 sonlarında Gine’de patlak verdi. Bu, ebola virüsünün Gine’de ilk kez görülüşüydü. Virüs daha sonra Sierra Leone ve Liberya’da, büyük kentlerin de dahil olduğu bir coğrafyaya yayıldı. Virüsün etkilediği bir kişinin uçakla Nijerya’ya gitmesinden sonra bu ülke de salgın olan yerler arasına girdi. Giderek daha geniş bir corafyayı etkisi altına alan hastalığın ilk kez Afrika dışında ölüme yol açmasıysa endişeleri arttırdı.
İlk olarak Liberya’dan Texas’a seyahat eden bir Amerikalı’nın ABD’ye döndükten kısa süre sonra ‘ebola’ teşhisiyle hastaneye kaldırıldığı açıklandı, kısa süre sonraysa hastanın hayatını kaybettiğini duyuruldu. Bir diğer ebola vakası ise İspanya’da görüldü. Afrika’da hastalığı kapan İspanyol vatandaşlarının tedavisinde görev alan bir İspanyol hemşireye de ebola virüsü bulaştı. Yetkililer, hemşirenin sağlık durumunun kötüleştiğini açıkladı.
8. Bu salgın neden böylesine ölümcül?
Son salgın şimdiye kadar görülen en ölümcül virüsü içeriyor. ‘Zaire ebolavirus‘ adlı virüs, bugüne dek enfekte ettiği insanların yüzde 48’inin hayatını kaybetmesine yol açtı. Salgının bu denli tehlikeli olmasındaki tek faktör virüsün yapısı da değil.
Batı Afrika’da patlak veren ilk büyük ebola salgın olması nedeniyle, bölgedeki sağlık ekipleri yeterince eğitimli ve deneyimli değil. Dahası, Batı Afrika’da yaşayan insanlar, daha evvel salgına sahne olan Orta Afrika halkına göre daha fazla seyahat ettiğinden virüsün yayılmasına yol açıyor.
9. Türkiye ne gibi önlemler alıyor, virüsün Türkiye’ye sıçrama riski var mı?
Afrika’da hızla yayılan virüs henüz bir Türkiye vatandaşında görülmedi.
Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada ise virüsün yayıldığı Afrika ülkelerine seyahat edecek vatandaşlar uyarılarak “Ebola vakalarının görüldüğü ülkeler ile diğer bölge ülkelerine seyahat edecek vatandaşlarımızın, hijyen hususuna azami dikkat göstermeleri, mecbur kalmadıkça kalabalık yerlere gitmemeleri ve et ürünlerini tüketmekten imtina etmeleri uygun olacaktır” denildi.
